Na sejmową ścieżkę legislacyjną trafił poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych.

Głównym celem utworzenia funduszy promocji jest wspieranie marketingu, wzrostu spożycia i promocji produktów rolno-spożywczych. Fundusze promocji zostały utworzone dla tych sektorów, o które wnioskowały organizacje branżowe.

Wskazać należy, iż ustawa o funduszach promocji zakreśla jedynie pole działań, natomiast ustalenie konkretnych zadań realizowanych ze środków funduszy promocji w danym roku, należy do kompetencji przedstawicieli organizacji branżowych reprezentujących producentów rolnych oraz przetwórców działających w danym sektorze, którzy tworzą odrębną dla każdego funduszu komisję zarządzającą. A zatem, komisje zarządzające decydują o przeznaczeniu dostępnych środków, tworząc roczne plany finansowe. Określane są w nich przedsięwzięcia, które w danym roku będą realizowane ze środków funduszu oraz maksymalne kwoty, jakie mogą zostać przeznaczone na realizację poszczególnych zadań. Wyłącznie zadania ujęte w planie finansowym danego funduszu mogą być dofinansowane ze środków funduszy.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy o funduszach promocji, o środki funduszy promocji mogą ubiegać się ogólnokrajowe organizacje zrzeszające producentów rolnych lub przetwórców produktów rolno-spożywczych mających miejsce zamieszkania albo siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy produkują lub dokonują obrotu towarami określonymi w tym przepisie lub ogólnokrajowe organizacje branżowe lub międzybranżowe zrzeszające producentów lub przetwórców produktów rolno-spożywczych inne niż określone wyżej, jeśli ich cele statutowe są zgodne z celami funduszy promocji.

Rzepak jako jedna z najbardziej rozpowszechnionych, a jednocześnie wciąż perspektywicznych upraw polowych

jest jedyną rośliną oleistą uprawianą w Polsce na skalę przemysłową. Jego udział w krajowym areale upraw roślin oleistych wynosi 95-97%. Rzepak odgrywa bardzo ważną rolę w krajowym rolnictwie, gospodarce żywnościowej i przemysłach przetwórczych. Jest on surowcem do produkcji tłuszczów konsumpcyjnych oraz stanowi źródło białka paszowego. Zbiory rzepaku zwiększyły się z poniżej 1 mln ton średnio w ostatnich czterech latach przed akcesją Polski do UE (2000–2003) do 2,7 mln ton średnio w latach 2013–2016, w wyniku ponad dwukrotnego wzrostu areału uprawy (odpowiednio z 0,4 mln ha do 0,9 mln ha), ale także ok. 38% wzrost plonów (z ok. 2,2 t/ha do prawie 3 t/ha). Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego, liczba gospodarstw rolnych uprawiających rzepak to około 89,7 tys.

Działania mające na celu promocję spożycia produktów pszczelich,

udział w wystawach i targach związanych z produkcją lub przetwórstwem produktów pszczelich, badania rynkowe dotyczące spożycia produktów pszczelich, badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu poprawę jakości produktów pszczelich oraz prowadzących do wzrostu ich spożycia (art. 9 ust. 1 pkt 3 projektowanej ustawy),  szkolenia producentów i przetwórców produktów pszczelich  oraz udział krajowych organizacji branżowych, w tym ich przedstawicieli, w pracach specjalistycznych stałych i roboczych komitetów organizacji międzynarodowych lub będących członkami statutowych organów tych organizacji, zajmujących się problemami rynku produktów pszczelich (art. 9 ust. 1 pkt 3 projektowanej ustawy).

Wsparcie ze środków tego funduszu produktów pszczelich jest uzasadnione z uwagi na wpływ aktywności pszczół na plony rzepaku, którego udział w krajowym areale uprawy roślin oleistych stanowi 95–97%. Pszczoły odgrywają wielką rolę w procesie produkcji wielu roślin uprawnych, ale przede wszystkim rzepaku. Obecność pszczół na plantacji rzepaku jest niezbędna do prawidłowego zapylenia roślin, gwarantuje bowiem skrócenie kwitnienia łanu, zwiększenie współczynnika zawiązywania nasion, wcześniejsze uformowanie i dojrzewanie łuszczyn, a także zwiększenie liczby
i jakości zawiązywanych nasion w łuszczynie. Wysoka liczba łuszczyn i nasion
w łuszczynach jest podstawowym czynnikiem warunkującym uzyskanie wysokich plonów
i bezpośrednio przekłada się na końcowy efekt ekonomiczny uprawy. Ocenia się, że dzięki zapylaniu rzepaku przez pszczoły następuje wzrost plonu nasion o 10–30% (rozpiętość ta zależy od warunków pogodowych w okresie kwitnienia). Oprócz zwiększenia plonów, zapylanie kwiatów przez pszczoły wpływa korzystnie na jakość nasion.

W projektowanej ustawie w art. 3 zmienianej ustawy dodaje się do towarów, od wartości netto których nalicza

się wysokość wpłaty na fundusz, rośliny oleiste (art. 3 ust. 2 pkt 9 projektowanej ustawy), a także w ust. 3 tego artykułu dodaje się pkt 9, w którym zobowiązuje się do naliczania, pobierania i przekazywania wpłat na Fundusz Promocji Roślin Oleistych podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie przetwórstwa roślin oleistych, wymienionych w art. 2 ust. 2 pkt 10 lit. a projektowanej ustawy, takich jak: rzepak, rzepik, soja, len i konopie, bez względu na ich przeznaczenie. Podmioty te naliczają i pobierają wpłaty na fundusz od podmiotów, które zbywają na ich rzecz wyżej wymienione towary (art. 3 ust. 5 pkt 1 projektowanej ustawy). Zgodnie z dodanym w art. 3 zmienianej ustawy ust. 2a wysokość wpłaty na Fundusz Promocji Roślin Oleistych będzie wynosiła 0,2% wartości netto od roślin oleistych, będących przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Doprecyzowano również, że ilekroć
w ustawie jest mowa o towarach, rozumie się przez to również rośliny oleiste.

Przy założeniu, że wysokość wpłaty na Fundusz Promocji Roślin Oleistych będzie wynosiła 0,2% wartości netto od roślin oleistych, szacuje się, że średnie roczne wpływy
na ten fundusz będą wynosiły blisko 8 mln zł. Wpływy na takim poziomie umożliwią prowadzenie efektywnych działań służącym realizacji celów ustawy.  

Dodatkowo, środki Funduszu Promocji Roślin Oleistych analogicznie, jak obecnie dziewięć funkcjonujących funduszy, będą mogły być przeznaczane również na sfinansowanie tzw. „wkładu własnego” organizacji branżowych, wymaganego przy wdrażaniu działań lub programów promocyjnych lub informacyjnych z udziałem środków unijnych, realizowanych w ramach mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej.

W art. 2 ust. 2 pkt 10, dotyczących produktów pszczelich, limit nie może przekroczyć 15% maksymalnej kwoty środków finansowych przeznaczonych na realizację wszystkich zadań Funduszu Promocji Roślin Oleistych w danym roku finansowym to jest kwota około 1,2 miliona złotych rocznie.

Zgodnie z projektowaną ustawą proponuje się dodać po pkt 9 w art. 10 zmienianej ustawy pkt 10, w którym określa się, że środkami funduszu promocji zarządzać będą wyłącznie przedstawiciele organizacji branżowych reprezentujący producentów rolnych oraz przetwórców działających w sektorze roślin oleistych, którzy tworzą odrębną komisje zarządzającą. W ich skład wchodzić będzie: 4 przedstawicieli producentów z branży roślin oleistych, 1 przedstawiciel producentów produktów pszczelich, 3 przedstawicieli przetwórców oraz 1 przedstawiciel izb rolniczych. Członków komisji zarządzającej zgłaszać, a następnie wybierać będą przedstawiciele branży roślin oleistych. Komisja zarządzająca będzie decydowała o przeznaczeniu środków finansowych Funduszu Promocji Roślin Oleistych na konkretne zadania, ujmowane w rocznych planach finansowych.

WPŁYW NA SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH

Utworzenie Funduszu Promocji Roślin Oleistych nie będzie miało wpływu na sektor finansów publicznych, gdyż zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o funduszach promocji, środki finansowe funduszy promocji nie są środkami publicznymi w rozumieniu przepisów
o finansach publicznych – środki zapewniają branże, których dotyczą fundusze promocji. Analogicznie będzie w przypadku Funduszu Promocji Roślin Oleistych – środki zapewni sektor roślin oleistych.

Rola państwa ogranicza się jedynie do zapewnienia obsługi instytucjonalnej funduszy promocji w zakresie systemowego pobierania i gromadzenia środków, obsługi formalno-prawnej oraz finansowo-księgowej, a finansowanie zadań w tym zakresie realizowane jest wyłącznie ze środków funduszy promocji.

 Jest projekt, dobry krok w kierunku poprawy promocji produktów pszczelich. Wykorzystanie tych możliwości będzie leżało w rękach organizacji pszczelarskich  oraz firm zajmujących się obrotem produktami pszczelimi.

 Pozdrawiam Piotr Krawczyk