Projekt obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie krajowego planu działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin na lata 2018-2022.

Krajowy plan działania na rzecz ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin, zwany dalej „krajowym planem działania”, stanowi wykonanie zobowiązań wynikających z postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów

W Polsce pierwszy krajowy plan działania został przyjęty w dniu 6 maja 2013 r., a następnie ogłoszony w dniu 18 czerwca 2013 r. w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (M. P. poz. 536). Podstawę prawną do ogłoszenia ww. krajowego planu działania stanowiły przepisy art. 47 ust. 5 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz. U. z 2015 r. poz. 547, z późn. zm.), a czas jego realizacji został zaplanowany na lata 2013–2017.

Plan ten określał: 1) cele, jakie należy osiągnąć w zakresie ograniczenia ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym w odniesieniu do:

 a) przestrzegania wymagań integrowanej ochrony roślin przez użytkowników profesjonalnych tych preparatów,

 b) upowszechniania stosowania metod niechemicznych oraz ograniczania zależności produkcji roślinnej od stosowania chemicznych środków ochrony roślin,

c) upowszechniania wiedzy dotyczącej bezpiecznego stosowania środków ochrony roślin;

2) harmonogram osiągania celów, o których mowa w pkt 1;

3) działania, jakie powinny być podejmowane na rzecz osiągania celów, o których mowa w pkt 1;

4) podmioty odpowiedzialne za monitorowanie osiągania celów, o których mowa w pkt 1, oraz sposób tego monitorowania;

5) wskaźniki służące do oceny ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym dotyczące zużycia środków ochrony roślin, i sposób udostępniania wyników tej oceny opinii publicznej.

Stosownie do przepisów art. 47 ust. 6 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin, minister właściwy do spraw rolnictwa zobowiązany został do dokonania przeglądu krajowego planu działania w odstępach czasu nie dłuższych niż 5 lat. Kluczowym celem dla Polski w związku z realizacją krajowego planu działania było upowszechnianie ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin oraz zapobieganie zagrożeniom związanym ze stosowaniem środków ochrony roślin. Przyjęto, że wdrożenie zasad integrowanej ochrony roślin, w szczególności przez promowanie niechemicznych metod ochrony roślin, pozwoli na zmniejszenie zależności produkcji roślinnej od chemicznych środków ochrony roślin, co w efekcie pozwoli ograniczyć ryzyko związane z ich użyciem.

Z dokumentu tego można wyczytać wiele ciekawych informacji.

Jest też kilka zapisów dotyczących pszczół i owadów zapylających. Owadom zapylającym poświecono jedno z zadań. 

Zadanie 10. Zapewnienie bezpieczeństwa owadów zapylających podczas wykonywania zabiegów ochrony roślin

Jednym z podstawowych celów integrowanej ochrony roślin jest ograniczenie wpływu zabiegów ochrony roślin na organizmy niebędące ich celem działania, w szczególności zaś na faunę pożyteczną, w tym na owady zapylające. Owady zapylające, a przede wszystkim pszczoły miodne, spełniają niezwykle istotną rolę w rolnictwie, a także w naturalnych ekosystemach. Wg danych Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa FAO, spośród 100 głównych gatunków roślin uprawnych, stanowiących 90% produkowanej na świecie żywności, aż 71 jest zapylanych przez pszczoły. Owady te pełnią szczególnie istotną rolę w produkcji owoców (jabłek, wiśni) oraz warzyw (ogórków, dyni, cukinii) oraz przemysłowych (rzepaku). Jednocześnie środki ochrony roślin są wskazywane jako jedna z przyczyn, obok chorób wirusowych, pasożytniczych oraz zmian środowiskowych, obserwowanego zjawiska określanego jako

Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej (ang. Colony Collapse Disorder).

Środki ochrony roślin przy niewłaściwym ich stosowaniu mogą bowiem powodować ostre zatrucia pszczół, powodując ich nagłe upadki, oraz zatrucia chroniczne, osłabiające organizm owadów i zwiększające narażenie ich na inne czynniki szkodliwe. W związku z powyższym, przyjęto szereg rozwiązań mających na celu ograniczenie ryzyka, jakie dla owadów zapylających mogą stwarzać środki ochrony roślin. Zagadnienia ochrony zapylaczy są jednym z wymagań integrowanej ochrony roślin, określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin (Dz. U. poz. 505), a także obligatoryjnych szkoleń dla osób stosujących środki ochrony roślin, których programy określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2013 r. w sprawie szkoleń w zakresie środków ochrony roślin (Dz. U. poz. 554). Przepisy rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia z dnia 31 marca 2014 r. w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin określają także minimalne odległości od pasiek, w jakich można stosować te preparaty.

W ramach zadania będą prowadzone działania na rzecz ograniczenia liczby przypadków zatruć pszczół środkami ochrony roślin, w tym:

1) działania informacyjno-edukacyjne wśród użytkowników tych preparatów;

2) działania monitoringowe, w celu określenia stanu zdrowotności rodzin pszczelich w Polsce;

3) kontrole dotyczące prawidłowości stosowania środków ochrony roślin;

4) badania naukowe dotyczące wrażliwości pszczoły miodnej i innych zapylaczy na środki ochrony roślin.

Ponadto, aby prawidłowo oceniać ryzyko stwarzane przez środki ochrony roślin dla pszczół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin, ustanowiono, że urząd obsługujący ministra właściwego do spraw rolnictwa gromadzi informacje o zatruciach pszczół środkami ochrony roślin. System zbierania informacji o zatruciach pszczół pozwala na pełne poznanie skali tego zjawiska oraz, w razie konieczności, podjęcie dodatkowych działań zmierzających do jego ograniczenia. W ramach krajowego planu działania będą kontynuowane dotychczasowe działania mające na celu określenie skali zagrożeń stwarzanych dla pszczół przez środki ochrony roślin.

 Jeżeli ktoś z Państwa będzie miał uwagi do tego dokumentu, to można je przesłać do biura Polskiego Związku Pszczelarskiego na adres biuro@zwiazek-pszczelarski.pl  do 9 lutego 2018.

Pozdrawiam Piotr Krawczyk